Bulaşıcı hastalık salgınları bazen hızlı başlayıp sonradan yavaşlar. Batı Afrika’da Ebola, Orta Doğu ve Güney Kore’de MERS salgını hızla yayılmış ve daha sonra görülme sıklıkları giderek azalmıştır. Zika virüs (ZIKV) yeni bir salgın nedeni olmasına rağmen giderek artma eğilimindedir.
ZIKV enfeksiyonu kısa bir süre önce Avrupa’da da teşhis edildi. Bir Danimarka’lıda Güney Amerika seyahati sonrası oluşan rahatsızlık sonucu yapılan testte ZIKV için pozitif sonuç bulundu. En son Amerika ve İspanya’da hastalığa rastlanılması Zika’nın dikkatleri üzerine çekmesine neden olmuştur.
Zika nedir?
ZIKV ilk defa Uganda’da 1947’de Zika yağmur ormanlarında yaşayan maymunlarda tespit edildi. İnsanlarda ise Nijerya’da 1968’de hastalık yaptığı belirlendi.
ZIKV, Flaviviradae ailesinden bir virüs olup Sarı Humma virüsü, Batı Nil virüsü gibi virüslerle hem klinik hem de yapısal olarak benzerlik göstermektedir. Güney Amerika kıtasında başta Brezilya olmak üzere, Asya’nın belli bölgelerinden, Afrika’nın belli bölgelerinden, 2015 yılında Meksika’dan, Brezilya’dan başlayan salgınlar görülmüştür. Virüs, Aedes aegypti cinsi dişi sivrisineklerin ısırması ile bulaştığı için, bu sivrisineklerin yaşadığı tüm bölgelerde risk söz konusudur.
Semptomlar:
Enfekte olan hastaların büyük çoğunluğu, orta derecede semptomlarla veya semptomsuz olarak hastalığı geçirebilir. Hastalık kısa ömürlüdür ve belirtiler atipiktir.
Ateş
Artralji /myalji
Deri döküntüsü (makülopapüler)
Baş ağrısı
Göz ağrısı
Konjonktivit gibi
Semptomlar, spesifik olmadığından seyahat öyküsü olanlarda atipik semptomlar varsa düşünülmelidir. Semptomlar genellikle Dang Humması ve sıtma ile benzerlik gösterir.
Ciddi komplikasyonlar ya da ölüm nadir görülür, bu yüzden nadir görülen, benign bir hastalık olarak kabul edilir.
Enfeksiyon, doğumsal defektlerin ve nadiren Guillain-Barre Sendromu’nun eşlik etmesi nedeniyle medyanın ilgi alanına girmiştir.
Virüs ile infekte olan yenidoğanlarda, beklenenden daha küçük kafa çapı (mikrosefali) ve beyin hasarı görülmektedir. En tehlikeli dönemin, hamileliğin ilk üç ayı olduğu düşünülmektedir.
Bulaşma:
Yukarıda da anlatıldığı gibi yayılım, dişi Aedes sivrisinek yoluyla olur. Anofel sivrisinekleri (sıtma etkeni) gece etkin olmasına rağmen Aedes sivrisinekleri gündüz beslenirler.
Bu sivrisinek Avrupa’da normalde bulunmamaktadır. Güney Amerika ve Afrika’dan kalkacak uçaklarda virüsün sivrisineklerle taşınmasını engellemek için kalkıştan önce kapılar kapandığında uçakların içerisi dezenfekte edilmektedir. Zika Virüsüne en son rastlanılan Avrupa ülkesi olan İspanya’da bölgeden gelen tüm uçakların sinekler yönünden dezenfeksiyonu yapıldıktan sonra uçak kapıları yolcu inişi için açılmakatdır. Avrupa’da görülen hastaların neredeyse tamamı import (hastalık bölgesine seyahat edip hastalık bulaşanların taşıması) yoluyla hastalığı almıştır.
Kuluçka periyodu değişkendir ve 3-12 gün (iki hafta olarak hatırlamak daha kolaydır) arasında değişir.
Ebola’da olduğu gibi ZIKV, hastaların (sperm ve vajinal salgılar, amniyotik sıvı vbg.) vücut salgılarında tespit edilmektedir. Cinsel yolla bulaş, bazı olgu sunumlarında yayımlansa da, ana bulaş yolu değildir.
Risk altındaki ülkeler:
Zika Afrika’da keşfedilmiştir, ancak orada çok az sayıda salgın ortaya çıkmıştır.
Günümüzdeki salgın, Orta – Güney Amerika ve Karayipler’de yerel kaynaklı olgular (Brezilya, El Salvador, Guatemala, Dominik Cumhuriyeti başta olmak üzere) ile bağlantılıdır. Etkilenen ülkelerin kapsamlı listesine referanslardan ulaşılabilir.
Dünya sağlık örgütü, herhangi bir şüphe varsa kendi web sitesinde etkilenen ülkeler listesinde haftalık güncellemeler yapmaktadır.
Acil hekimleri ne yapmalı?
- Ateşi ya da ateş öyküsü olan hastalarda seyahat öyküsü sorgulanmalı
Hangi ülkelere seyahat edildiği, ne kadar kalındığı, transit geçişler, malaryaya karşı profilaksi alınıp alınmadığı ve koruyucu kullanılıp kullanılmadığı sorgulanmalı
- Epidemiyolojik haritaya bakılmalı
Orta ve Güney Amerika coğrafyası uyarıcı olmalı (Yeni tatil beldesi için bir bahane olabilir).
- ortak şeyler yaygındır
Malarya daha yaygındır. ZIKV endemikdir ve daha yüksek bir ölüm oranı taşır. Malarya taramaları genellikle yapılmaktadır.
- Yerel halk sağlığı, viroloji / mikrobiyoloji, enfeksiyon önleme ve kontrol ekipleri ile işbirliği içinde çalışılmalı
Acil servise başvuran hastalarda tanıyı kolaylaştırmak amacıyla klinik tablo ve seyahat geçmişine dayalı lokal güncel bir teşhis kılavuzu kullanılmalı.
- Sorulması gereken olası sorular hakkında hazırlıklı olunmalı
Hasta acil servise ZIKV hakkında endişelendiği için başvurabilir. Nazik ve anlayışlı olunmalı. Kurulacak timlerle takip edilip yardımcı olunmalı ve tavsiyelerde bulunulmalı.
- Acil serviste hijyen için evrensel önlemler kullanılmalı.
Tüm personel hastaya temas öncesi ve sonrasında ellerini yıkamalı, eldiven kullanılmalıdır.
Tedavi:
Zika enfeksiyonlarını tedavi etmek veya önlemek için aşı veya ilaç yoktur.
Tedavi semptomatiktir.
İstirahat
Dehidratasyonu önlemek için sıvı replasmanı.
Ateş ve ağrı için Asetaminofen gibi ilaçlar alınabilir.
ibuprofen ve naproksen benzeri, aspirin ve diğer non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID), alınmamalı. Dang hastalığında kanama riski azalana kadar kaçınılmalı.
Enfeksiyonun ilk haftası boyunca, ZİKV kanda bulunabilir ve sivrisinek ısırığıyla diğer sivrisineklere enfekte kişiden geçer.
Enfekte bir sivrisinek sonrasında diğer insanlara virüsü bulaştırabilir.
http://stemlynsblog.org/breaking-news-zika-virus-update-st-emlyns/
